Կենտրոնական բանկի նախագահ Մարտին Գալստյանը այս տարվա վերջին 7,2 տոկոս տնտեսական աճ է կանխատեսում։ Hayastan.news-ի հետ զրույցում ԿԲ նախագահն ասաց, որ այդ աճի հիմնվելու է երկու հիմնական դրայվերների վրա՝ շինարարություն և ծառայություններ։

 

«Արդյունաբերությունը կաճի, հանքահումքային արդյունաբերությունում որոշակիորեն ավելի թույլ աճ կունենանք, իսկ մշակող արդյունաբերությունը կունենա լավ աճ։ Իմ ընկալումը, որ անընդհատ խոսում ենք երկնիշ աճի մասին, 7,2 տոկոս տնտեսական աճը շատ լավ աճ է Հայաստանի համար։ Այսինքն՝ շատ երկրներ կան աշխարհում, որ կերազեն ունենալ 7,2 տոկոս տնտեսական աճ, որովհետև այն ֆունդամենտալ լավ թիվ է»,-ասաց ԿԲ նախագահը։

 

-Դա արդյոք ռեալ տնտեսական աճ կարելի՞ է համարել, որովհետև շինարարական բումը, օրինակ, կարող է մի օր մարել, մինչդեռ տնտեսության իրական ներուժը հենց արդյունաբերությունն ու արտահանումն է։

 

-Տնտեսագետներ կլինեն, որ կասեն, որ դա ծառայություններն են, որովհետև եթե նայեք Ամերիկայի կամ այլ զարգացած երկրների տնտեսությունը, ապա էնտեղ 70 տոկոսից ավելին ծառայություններն են։ Հիմա մեր գերխնդիրն այն է, որպեսզի մեր տնտեսական աճը լինի արտահանելի, որակով։ Ծառայությունների մեջ մենք դա այս պահի դրությամբ տեսնում ենք, որովհետև մեր ծառայությունների որակը հետզհետե լավանում է։ Օրինակ՝ մենք  IT ոլորտի ծառայություններ ենք մատուցում, որը տասը տարի առաջ չէինք մատուցում։

 

-Մի տեսակ արհեստական արդյունաբերության և աճի ենք անցում կատարում։

 

-Կյանքն է այդպիսին։ Հիմա «Amazon»-ը արհեստակա՞ն ընկերություն է կամ «Google»-ը արհեստակա՞ն ընկերություն է՝ չեմ կարծում։ Այս պահի դրությամբ կան Ձեր նշած արհեստական ընկերություններ, որոնցից, օրինակ, «Airbnb»-ն ավելի մեծ կապիտալիզացիա ունի, եթե չեմ սխալվում, քան, օրինակ, «Hilton» հյուրանոցների ցանցը։ Այդտեղ տնտեսությունն ինքնին փոխվում է։ Ու մեր խնդիրը հենց այդ նոր տնտեսության մեջ որոշակի ճիշտ տեղում դիրքավորվելն է։

 

-Ամեն դեպքում արդյունաբերության և արտադրության ոլորտում այս պահին ի՞նչ պատկեր ունենք, և ինչո՞վ է բացատրվում այսօր արդյունաբերության ոչ ուժեղ դիրքերում լինելը։

 

-Ես չեմ կարծում, որ դիրքերը ոչ ուժեղ են, ուղղակի նպատակադրումը պետք է լինի որակ ստանալը։ Այսինքն՝ մենք պիտի ներդնենք ստանդարտներ, որ մեր արդյունաբերության տված արտադրանքը, կլինի՝ մշակող արդյունաբերություն, թե արդյունաբերության այլ ճյուղեր, համապատասխանի միջազգային լավագույն ստանդարտներին, սա չափազանց կարևոր է։

 

-Դուք Ձեր հրավիրած ասուլիսում հայտնեցիք, որ մենք մինչև տարվա վերջ կունենանք 0 տոկոս գնաճ, իսկ միջնաժամկետում կունենանք 4-տոկոսանոց գնաճ։ Այդ 0 տոկոս ցուցանիշին ինչի՞ հաշվին հասանք։ 

 

-Հիմնականում միջազգային շուկաներում ապրանքների գների նվազման՝ քովիդից հետո տեղի ունեցող պրոցեսներով։

 

-Ռուս-ուկրաինական պատերազմի հետևանքով սկսված իրավիճակը կոնկրետ Հայաստանում տնտեսության, տրանսֆերտների և ֆինանսական միջավայրի առումով ի՞նչ փոխեց, ունե՞ք որոշակի վերլուծություն։

 

-Անցած տարվա տնտեսական պրոցեսների զարգացման տեսանկյունից էական ազդեցություն ուներ հենց ռուս-ուկրաինական հակամարտությունը։ Իմ կարծիքով՝ շարունակաբար էդ ազդեցության չեզոքացում ենք մենք տեսնելու։

 

-Իսկ միտումները պահպանվե՞լ են, քանզի կոնֆլիկտի առաջին ամիսներին, երբ սկսվեցին պատժամիջոցները Ռուսաստանի նկատմամբ, աղմուկը բավականին բարձր էր, քանզի բանկային փոխանցումների համար բավականին բարձր միջնորդավճարներ էին գանձում և ոչ միայն։ Հիմա հարմարվեցի՞ն այս իրավիճակի հետ, թե՞ ինչ-որ բան է փոխվել։

 

-Էական բաներ է փոխվել այդտեղ, որովհետև և՛ տնտեսվարողները, և՛ ֆինանսական համակարգը կարողացան որոշակի լուծումներ գտնել, որոնք երկուստեք ձեռնտու են՝ իմ պատկերացմամբ։

 

-Քաղաքացիները միշտ դժգոհում են նրանից, որ Հայաստանում սպառողական վարկերը շատ բարձր տոկոսներով են տրամադրվում, այս մասով Դուք ունե՞ք մշակած այնպիսի քաղաքականություն, որով կարողանաք նաև իմպերատիվ կերպով ազդել բանկերի վրա, որ ԿԲ-ի կողմից վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի նվազեցումը, օրինակ, ուղիղ կերպով ազդի նաև բանկերի տրամադրած վարկային տոկոսների վրա։

 

-Իմպերատիվ՝ չէ, բայց բոլորիս աշխատանքը պիտի լինի ռիսկերի նվազեցումը։ Այսինքն՝ Դուք պատկերացնո՞ւմ եք, որ տոկոսադրույքի մեջ կան ռիսկեր, որոնք ասոցացվում են մեզ հետ՝ որպես երկիր, լինի դա մակրոտնտեսական քաղաքականություն, աշխարհաքաղաքական իրավիճակ և այլն, ու կան ռիսկեր, որոնք բնորոշ են կոնկրետ սպառողին։ Այդ բոլոր ռիսկերի համադրման արդյունքում է այդ տոկոսադրույքը ստացվում։

 

-Միևնույն է, ասում են՝ գերշահույթ են ստանում բանկերը։

 

-Համաձայն չեմ այդ պնդման հետ, որովհետև ոչ ոք մինչև հիմա չի ասել՝ ինչ է նշանակում գերշահույթ։

 

-Ամեն դեպքում, տոկոսադրույքների իջեցման տեղ տեսնո՞ւմ եք։

 

-Հնարավոր իջեցման տեղ, այո, կարող է լինել, ուղղակի այդ պարագայում պետք է բանկերն էլ իրենց ֆինանսական միջոցների հայթայթումը իջեցնեն։ Այսինքն՝ քաղաքացիներն այսօր պատրա՞ստ են ավելի ցածր տոկոսադրույքով ավանդ դնել բանկերում։

 

-Ոչ, իրենք ուզում են ավելի բարձր տոկոսերով ավանդ դնել։

 

-Դե, որ ավելի բարձր դնեն, բանկերն էլ, բնականաբար, դա տրանսֆորմացնելու են ավելի բարձր տոկոսադրույքով վարկերի։

 

 

Վահե ՄԱԿԱՐՅԱՆ